Kijk NOOIT door een verrekijker of telescoop naar de zon, want uw ogen raken in één klap onherstelbaar beschadigd. Kijk bij voorkeur ook niet met het blote oog naar de zon, want ook dat is schadelijk, al merkt u dat misschien niet meteen. Toch kunt u zonnevlekken zien, door het zonnebeeld op een vel papier te projecteren.

4 april 2011

De nachten worden korter en de dagen langer. Een goede reden om aandacht te besteden aan de dichtstbijzijnde ster: onze zon. De zon is een heel gewone ster. Hij is niet bijzonder groot, er zijn sterren die een zeshonderd maal zo grote diameter hebben, maar ook niet bijzonder klein. Hij is van middelbare leeftijd, zo'n vier-en-een-half miljard jaar oud en nog ongeveer die zelfde tijd te gaan. Aan de buitenkant bedraagt z'n temperatuur zo'n vijfduizend graden, binnenin vijftien miljoen, niet bijzonder heet of koud voor een ster. Het is de enige ster die we van dichtbij kunnen bekijken en alleen al daarom het bestuderen waard. Net als alle sterren is zon gasvormig en in feite een grote kernfusie-reactor.

Een interessant verschijnsel dat iedereen kan waarnemen zijn zonnevlekken, relatief donkere plekken op de zon, waar de temperatuur wat lager is dan op de rest van het zonne-oppervlak. U kunt die zonne-vlekken projecteren op een vel papier met behulp van een gewone verrekijker. U mag echter NIET door die verrekijker naar de zon kijken, OOK NIET HEEL EVEN om het zonnebeeld op te zoeken. Uw ogen raken namelijk in een fractie van een seconde beschadigd, nog voor u kunt knipperen. Bevestig de verrekijker op een statief met een passende schroef of als hij geen bevestigingspunt heeft gewoon met wat post-elastieken. Ga naast de verrekijker staan zodat het zonlicht er NIET door op uw ogen kan vallen. Houd een vel papier enkele tientallen cm achter de verrekijker en draai de verrekijker zo dat de schaduw van de kijker op het papier zo klein mogelijk wordt en het zonnebeeld op het papier valt. Draai de scherpstelling ver uit en experimenteer hiermee en met de afstand tot het papier tot u een scherp beeld van de zon op het papier krijgt ter grootte van ongeveer een Euro. Als u geluk hebt ziet u wat piepkleine donkere vlekjes: zonnevlekken. Laat de opstelling niet onbewaakt achter in verband met de veiligheid van kinderen (en onwetende volwassenen).

De zon is trouwens niet de enige ster die overdag aan de hemel staat. Er staan overdag net zoveel sterren aan de hemel als 's nachts. Alleen kunt u die andere sterren niet zien, omdat de zon de hele atmosfeer blauw laat oplichten. Op de maan, waar geen atmosfeer is, is de hemel overdag zwart en zijn de sterren gewoon naast de zon te zien. Rond deze tijd van het jaar staat de zon in de buurt van het zogenaamde lentepunt. Voor de plaatsbepaling aan de hemelkoepel is het lentepunt wat het engelse plaatsje Greenwich is voor de plaatsbepaling op aarde: de nulmeridiaan loopt er doorheen. Maar daarover een andere keer meer.

Veel plezier met de zonnevlekken. Of gewoon met in de zon zitten, natuurlijk...

JdeH

Foto: NASA