Afgelopen week had ik op een heldere avond het plezier met mijn telescoop op het plein van een basisschool te staan. Zes groepen kinderen keken erdoor naar de maan. Maar ook de meegekomen ouders lieten zich de kans niet ontglippen.

11 februari 2011

Project "Missie Maan", georganiseerd door o.a. de Nederlandse Onderzoeksschool voor Astronomie en NEMO Centrum voor Wetenschap en Techniek is bedoeld om de belangstelling van kinderen te wekken voor het heelal. De maan is toegankelijk, ieder kind heeft er wel eens naar gekeken en ook in kinderliedjes speelt hij een prominente rol (Zie de maan schijnt door de bomen...).

De kijkavond op de school waar ik te gast was, was bedoeld voor kinderen van groep 3 t/m 8. Om goed door een telescoop te kijken is wat handigheid nodig, en voor de kleinsten een krukje, maar uiteindelijk lukte het allemaal goed. Wat er te zien was ontlokte aan veel kinderen een uitroep van bewondering. Die verre, gevlekte schijf bleek een drie-dimensionale bol vol kraters en gebergten. Omdat de maan door de draaiing van de aarde steeds uit het beeldveld van de telescoop wandelt, had ik een laserpointer meegenomen, zodat ik na elk kind de kijker weer snel even kon richten. Die felgroene lichtbundel, die de maan leek aan te raken, wekte bijna net zoveel verbazing als de maan zelf.

Een paar dagen na het kijken naar de maan volgden twee gastlessen. Op de betreffende school was vooraf al veel over het heelal verteld, en het lokaal hing vol prachtige tekeningen van sterren en planeten en natuurlijk van de maan zelf. Ik geef regelmatig astronomie-workshops aan kinderen en sta er altijd weer van te kijken hoe aandachtig ze luisteren en hoe diep de vragen gaan. Vooral de zwaartekracht kan altijd op interesse rekenen. Wat? Trekken mijn buurman en ik elkaar aan? Maar daar merk ik niks van. Waarom valt de aarde zelf eigenlijk niet omlaag maar blijft hij zweven? Tja, leg dat maar eens uit. Dat de mensen aan de andere kant van de aarde niet de hele wereld op z'n kop zien, is ook moeilijk te verkopen. Kinderen zitten (net als wij) vast aan hun vertrouwde wereldbeeld, en het duurt even voor het kwartje valt, dat de begrippen "onder" en "boven" in het heelal geen betekenis hebben.

Hoe ziet het einde van het heelal eruit? Nog zo'n vraag... En natuurlijk de zwarte gaten, altijd komen ze er weer aan te pas. Is er leven op Mars? Hoe lang doet de zon het nog? (Met enige ongerustheid) Hoe kunnen sterren branden als er in het heelal geen zuurstof is? Het is geen enkel probleem een les van anderhalf uur uitsluitend te vullen met het beantwoorden van zulke heel zinnige vragen.

Er zit echter een andere kant aan het kijken naar maan en sterren. Behalve snappen waar je precies naar kijkt en hoe het allemaal werkt is er gewoon de verwondering. Weinig mensen die op donkere, heldere nacht op een afgelegen plek naar boven kijken worden er niet door geraakt. Het heelal is ons thuis. Ook mooie foto's van het heelal, getoond in de klas, kunnen dat gevoel een beetje opwekken, hoewel er niets gaat boven de ervaring zelf, in de buitenlucht op een heldere vriesnacht. Kinderen hiermee in aanraking te brengen geeft veel voldoening!

Voor praktische informatie: www.missiemaan.nl

JdeH

Foto: NASA