Zaterdagochtend 7 maart om 4:49 vond de succesvolle lancering plaats van Kepler, de eerste satelliet die op zoek gaat naar aardachtige planeten in de "bewoonbare zone" bij andere sterren. De mogelijke consequenties voor de zoektocht naar buitenaards leven zijn groot. Tot nu toe kennen we maar één planeet met de juiste condities voor vloeibaar oppervlaktewater: de aarde. Als het een beetje meezit kennen we er binnenkort tientallen.
9 maart 2008
Het ronkende PR-jargon van NASA maakt het niet altijd eenvoudig de krenten uit de informatiepap te pikken. Soms wordt een op z'n zachtst gezegd misleidende kop boven een op zich interessante publicatie helaas niet geschuwd. Schadelijk voor de geloofwaardigheid van NASA en onnodig, er zijn genoeg echte krenten. Eén daarvan is de nieuwe waarnemingssatelliet Kepler.
Kepler is een verkenner, zelf niet in staat leven op andere planeten te ontdekken maar wel in staat ons te vertellen waar we moeten kijken met andere instrumenten die die capaciteit wel hebben. Jarenlang is het zoeken naar buitenaards leven op SETI na, vrijwel beperkt geweest tot ons eigen zonnestelsel. We hebben geen idee hoe eventueel buitenaards leven eruit zou moeten zien, maar bij de zoektocht ernaar wordt er vanuit gegaan dat voor ons herkenbaar leven waarschijnlijk water nodig heeft. Helaas is de aarde de enige planeet in ons zonnestelsel met vloeibaar oppervlaktewater. We zoeken dus eigenlijk op de verkeerde plaats. Maar ja, je moet toch wat...
Grote kans dat die situatie binnenkort verandert. De afgelopen jaren zijn in hoog tempo exoplaneten (planeten buiten ons zonnestelsel) ontdekt. Exoplaneten zijn te ontdekken door te kijken naar de ster waar ze omheen draaien. Ze dekken deze namelijk periodiek een beetje af, of trekken hem een beetje uit z'n baan. Dit zijn minieme effecten en ze waren tot nu toe alleen waar te nemen bij exoplaneten die veel zwaarder zijn dan de aarde of veel dichter bij hun ster staan, onder andere met de Europese COROT sateliet. Dat zijn geen planeten waar leven zoals we dat op aarde kennen, mogelijk is.
Kepler, een ruimtetelescoop met een ultrabreed beeldveld, gekoppeld aan een groot aantal lichtsensoren, zal zo'n 100.000 sterren 3,5 jaar lang in de gaten houden. Door voortschrijdende technologische ontwikkelingen is de kwaliteit van die lichtsensoren inmiddels zodanig dat ze in principe kunnen waarnemen waar we naar op zoek zijn: een kopie van moeder aarde. Indien aardachtige planeten worden ontdekt zullen die in vervolgmissies aan nader onderzoek worden onderworpen. Het waarnemen van exoplaneten gebeurt bij Kepler op indirecte wijze, door de periodieke verzwakking van het sterlicht te meten, als de planeet voor z'n ster langs beweegt. Op zich geen nieuwe techniek, maar de bereikbare gevoeligheid is een mijlpaal en wetenschappers wachten met spanning op de eerste resultaten. Ook de lancering ging voor direct betrokkenen en geinteresseerden met enige spanning gepaard, succesvolle lanceringen zijn helaas nog steeds geen vanzelfsprekendheid.
Naar goed gebruik vindt u onderstaand ook bij deze astro-blog weer aanwijzingen voor eigen waarnemingen. Wilt u het doelgebied van Kepler met eigen ogen zien dan moet u daar 's ochtends vroeg voor de buitenlucht in. Zoek opnieuw de zomerdriehoek uit astro-blog 2. De positie is in dit seizoen heel anders, net als het tijdstip van waarneming:
ZOMERdriehoek? Jawel, hij is alweer te zien. Eén zomerdriehoek maakt nog geen zomer, maar toch: Houd moed, hij komt er aan!
JdeH
Afbeelding gebaseerd op foto NASA.