Even de natuur in? Kijk vanavond als het helder is, eens naar boven. Astro-blog houdt u op de hoogte van wat er zoal te zien is.

17 oktober 2008

Het is nog niet zo eenvoudig iets te vinden aan de sterrenhemel. Sterren vormen vanaf de aarde gezien vaste patronen: sterrenbeelden. Maar omdat de aarde dagelijks om z'n as draait en jaarlijks om de zon, staan die sterrenbeelden niet altijd op de zelfde plaats.

Dat is echter maar de helft van het probleem. De andere helft is dat afstanden aan de sterrenhemel zo moeilijk te schatten zijn. Afstanden aan het firmament worden uitgedrukt in graden. Maar hoeveel is nu een graad? Een vuistbreedte (4 knokkels naast elkaar met duim in de vuist, niet erop) is op armlengte afstand (arm gestrekt) zo'n 10 a 12 graden. Zon of volle maan beslaan ongeveer 0,5 graad.

Gaat u, met deze kennis gewapend, als het één dezer dagen weinig bewolkt is om kwart voor negen 's avonds eens naar buiten.

1. Recht boven uw hoofd staat een heldere ster. Hij heet Deneb en is onderdeel van het sterrenbeeld Zwaan (latijn: Cygnus).

2. Op 25 graden (2 a 2,5 vuistbreedten) van Deneb naar het westen (waar de zon ondergaat) staat de heldere ster Wega in het sterrenbeeld Lier (Lyra).

3. Gaat u van Wega zo'n 35 graden (3 a 3,5 vuistbreedten) naar het zuiden (waar midden op de dag de zon staat) dan vindt u daar weer een heldere ster: Altair, in het sterrenbeeld Adelaar (Aquila).

De driehoek gevormd door deze drie sterren heet "Zomerdriehoek". In bovenstaande afbeelding is hij met rood aangegeven. De sterrenbeelden Zwaan, Lier en Adelaar zijn met groene lijnen aangegeven. Probeer deze sterrenbeelden eens aan de hemel te herkennen. Neem er de tijd voor, sterrenbeelden leren kennen is een kwestie van volhouden en herhalen. Maar het is de moeite waard: ze zijn er uw leven lang, waar ter wereld u ook bent, als trouwe vrienden.

Deneb heet oorspronkelijk "al danab al dajajah". Dit is arabisch voor "de staart van de hen". De meeste sterrennamen komen uit het arabische cultuurgebied, dat een rijke astronomische traditie kent. Aan het andere uiteinde van de Zwaan staat Albireo. Dit is een bijna onherkenbare verbastering van "al minhar", voluit "al minhar al dajajah": "de bek van de hen". Wanneer u met een heel goede verrekijker op een trillingsvrij statief naar Albireo kijkt, ziet u met moeite niet één maar twee sterren, een heldere en een veel zwakkere, er vlakbij. De twee sterren van deze dubbelster draaien om elkaar heen. Over een rondje doen ze zo'n 100.000 jaar. Het heelal heeft de tijd.

JdeH

BELANGRIJK: Kijk NOOIT door een verrekijker of telescoop naar de zon. Dit kan tot ernstige en blijvende beschadiging van uw ogen leiden.